Vroeger bleven de kinderen na een scheiding bij de moeder wonen. Met vaders was er een logeer- of bezoekarrangement. Het co-ouderschap neemt de laatste jaren een vlucht: al ruim een kwart van de kinderen woont na een scheiding bij beide ouders. Wat doet opgroeien in twee huizen, en de wekelijks verplaatsing die daarbij hoort, met kinderen?
Co-ouderschap, wat is dat eigenlijk?
Co-ouderschap bestaat niet in de wet. Het is een term die de afgelopen jaren is overgenomen. Bij gebrek aan een (juridische) definitie veroorzaakt alleen al de vraag wat is het nou eigenlijk? Een gelijke verdeling van het ouderschap, gaat het over kwaliteit of over kwantiteit en hoe meet je dat?
Onderzoekers zijn strikt en tellen alleen een 50/50 verdeling als co-ouderschap. Anderen verdelingen zoals 60/40 of zelfs 70/30 wordt ook als co-ouderschap ervaren.
Geen contact met vader
Uit onderzoek blijkt van het CBS en de Universiteit van Amsterdam dat één op de vijf volwassen kinderen uit een scheiding geen tot zeer weinig contact heeft met hun vader. De trend van co-ouderschap die in de jaren negentig opkwam en een vlucht heeft genomen sinds de wettelijke invoering van het ouderschapsplan (2009) heeft het tij gekeerd. Vaders verdwijnen gelukkig steeds minder uit beeld. Alle deskundigen zijn het erover eens: de relatie die co-kinderen met hun vader houden, dat is winst. Het is voor kinderen vrijwel in alle gevallen beter om met beide ouders contact en een band te hebben.
Ouderschapsplan
In 2009 is het ouderschapsplan bij wet verplicht, maar het is niet verplicht om te streven naar een co-ouderschap. Het is hoogstens een stimulans. Deskundigen beweren dat het aantal vechtscheidingen daardoor zijn toegenomen. Ouders nemen het letterlijk wat in de wet staat: ” gelijkwaardig ouderschap” . Dat betekent recht op verzorging en opvoeding door beide ouders. Dat is niet hetzelfde als: vader en moeder hebben evenveel ‘ recht op het kind’ .
Uit onderzoek blijkt dat co-kinderen het in elk geval niet slechter dan kinderen die bij vader of moeder verblijven. Maar beter? Daarvoor zijn conclusies te wisselend. Na een scheiding gaat het gemiddeld genomen een tijdje minder goed met de kinderen, daarin zit veel variatie of er nu sprake is van een co-ouderschap of niet. Co-ouderschap werkt alleen als ouders over de pijn, boosheid en afgunst van de scheiding heen kunnen stappen. Als die nog te groot zijn, kun je niet regelen hoe je elkaar gaat informeren of afspraken maken over geld. Ouders geven vaak aan dat het om de kinderen gaat, maar die uiteindelijk vooral door de eigen emoties in beslag worden genomen. Sommige ouders willen na de scheiding soms ‘de meest belangrijke ouder’ zijn. Dat speelt in kerngezinnen ook wel, maar daar blijft het meer impliciet. Als ouders uit elkaar gaan heb je moeders die denken dat vaders niet aan schone kleren of aan broccoli denken. Gatekeeping noem je dat. Terwijl vaders prima voor hun kind kunnen zorgen. En voor een kind maakt het niet uit of die broek schoon is.
Voordelen van een co-ouderschap
✅onderzoek toont aan dat kinderen op alle fronten gemiddeld goed gaat;
✅met beide ouders contact en minder last krijgen van loyaliteitsproblemen;
✅kinderen doen het beter op school en hebben minder last van psychische en gedragsproblemen en zijn tevredener met hun leven dan kinderen uit een traditionele zorgverdeling;
✅het voordeel van wonen bij twee ouders weegt tegen het nadeel van leven in twee huizen;
✅voor vaders is het continuering van het vaderschap goed voor de kinderen.
Wanneer geen co-ouderschap?
✅goede communicatie tussen de ouders. Zorg voor warme overdrachten en geen ijskoude blikken. Is dit er niet dan is het zeer schadelijk voor de kinderen;
✅het loskoppelen van ex-partnerschap naar collega ouders. Dat is een win-win situatie voor alle partijen. Over pijn, boosheid en afgunst kunnen heen stappen. Geen langdurige conflicten.
✅als je afsluit van de andere ouder, omarm het ouderschap, maak verbinding met de andere ouder.
Lees ook: Masterclass Ouderschapsplan; Co-ouderschap na scheiding. Hoe zit het met kinderalimentatie?; Ouderschapsplan
Tot slot, 6 tips voor een goed ouderschap
✅begin met een ‘kaal’ ouderschapsplan. De periode na de scheiding is het ‘crisistijd’, dan kunnen mensen zelden rustig tafel. Spreek af het plan elk half jaar of jaar te evalueren en waar nodig aan te passen. Doe dat structureel: de meeste mensen gaan pas praten bij een conflict over bijvoorbeeld een verhuizing, nieuwe baan of partner. Dan ben je te laat.
✅Bij zeer jonge kinderen is een week onoverzichtelijk lang. Vaker wisselen is wenselijk. Vaste bed rituelen.
✅Neem als ouder de logistiek uit handen van de kinderen als die nog op de basisschool zitten. Afstand tussen de huizen moet overzichtelijk zijn, zodat de sociale omgeving (sport, vrienden, school) van het kind beschikbaar is vanuit beide huizen.
✅Hoe ouder het kind, hoe vanzelfsprekender de verschillen in opvoedstijl of gewoontes van beide ouders in beide huizen zijn. Stem de regels bij mama/papa af bij het kind, hoe gaat het bij mama/papa en wil je dit ook zo? Vanaf 12 jaar krijgen kinderen meer en meer behoefte om zelf aan te geven hoe ze het willen. Dat kan beteken dat ze snappen dat ze af en toe bij mama/papa zijn, maar op zaterdag na de voetbal wil het kind afspreken met vrienden.
✅Waarborg de band met het kind. Wees open en communiceer. Na verloop van de tijd komen er nieuwe partners en soms komen er ‘nieuwe’ kinderen. Dat hoeft niet negatief te zijn maar het is wel iets nieuws om aan te wennen. Een kind zal zichzelf altijd de vraag stellen: “doe ik er nog wel zoveel toe” .
✅Kinderen willen graag gehoord worden. Luister naar ze, zo kunnen ze gemaakte afspraken als eerlijker ervaren.
Mijn naam is Irma Wonink en ik help ouders met hun scheiding van A tot Z zodat ze samen met hun kinderen duurzame afspraken kunnen maken voor de toekomst. Of het nou een co-ouderschap is of niet er zal een goede zorg- en contactregeling moeten komen voor de kinderen. Mocht je na het bovenstaande nog vragen hebben of ervaar je moeilijkheden in ouderschap na de scheiding kun je altijd vrijblijvend contact op nemen.
Bronnen: Volkskrant 11 januari 2019, Fins onderzoek, Amerikaans overzichtsstudies 2017, Universiteit Utrecht